środa, 27 listopada 2013

BROWAR TYCHY 10 grudnia 2013

Tyskie Browary Książęce to miejsce wyjątkowe, ponieważ warzy się w nim piwo od czterystu lat. Tym samym browar stał się świadkiem wielu wynalazków, rewolucji, wojen, wspaniałych postaci i pomysłów, które zmieniły świat. Zapraszamy do wyprawy w głąb historii Tyskich Browarów Książęcych.
Rok założenia 1629. Właściciel Kompania Piwowarska S.A. Marki Dębowe Mocne, Tyskie, Wojak, Żubr
Browar Książęcy - największy w Polsce browar przemysłowy mieszczący się w Tychach. Należy do Kompanii Piwowarskiej (obejmującej także browary poznańskie)
Browar powstał na początku XVII wieku na terenie obszaru dworskiego należącego do pszczyńskiego rodu Promniców. Po raz pierwszy wymieniony został w 1613 roku. Kolejny przekaz o browarze pochodzi z urbarza państwa pszczyńskiego z 1629 roku, który obok browaru wymienia również słodownię: "Ten folwark posiada znaczne prawo piwowarskie, można tu co tydzień piwo warzyć, przynosi przeto znaczną korzyść. Przytem słodownia, browar z miedzianym kotłem i wszelkiemi naczyniami warzelnymi; może być bardzo dobrze wykorzystany także dla bydła i innych potrzeb." W 1825 r. Pszczyna, do tej pory stolica Wolnego Państwa Stanowego, została księstwem, a w 1861 r. Jan Henryk XI Hochberg, książę pszczyński przejął od Promniców folwark z browarem i jeszcze w tym samym roku rozpoczął budowę nowego i nowoczesnego zakładu z warzelnią, chłodnią, słodownią, młynem, suszarnią i lodownią.
W początkowym okresie piwo było dostarczane do karczm i Zamku Pszczyńskiego. W XIX wieku nastąpił szybki rozwój browaru. Wybudowanie linii kolejowej Warszawa-Wiedeń stworzyło bardzo korzystne warunki rozwoju. W 1824 roku piwo produkowane w tym browarze zaczęto butelkować. W latach 1861-1863 w pobliżu pierwszego, wybudowano drugi browar, który wyposażony był w maszynę parową o mocy 16 KM. W 1890 roku w Browarze Książęcym wprowadzono oświetlenie elektryczne i dodano maszynę parową o mocy 40 KM oraz wybudowano oczyszczalnię ścieków. W roku 1893 pojawiła się linia kolejowa Browar-Dworzec kolejowy.
W roku 1922 Browar Książęcy znalazł się na ziemiach polskich. W okresie międzywojennym rósł popyt na piwo, dlatego inwestowano w browary. Po roku 1926 w Polsce upowszechniło się piwo marki "Książęco Tyskie". Po zajęciu Tychów przez wojska niemieckie 3 września 1939 roku, zmieniono nazwę Browaru Książęcego na "Fürstliche Brauerei A. G. In Tichau". Po wkroczeniu Armii Czerwonej 27 stycznia 1945 roku Browar Książęcy został przejęty przez pracowników. 1 lutego 1945 został znacjonalizowany, by po dokonaniu niezbędnych napraw wznowić produkcję 6 marca 1945 roku.
Po 1945 roku rozpoczęła się gruntowna modernizacja browaru, wymiana osprzętowienia i rozbudowa budynku browaru. Efektem tych modernizacji był wzrost produkcji piwa od 402 tys. hektolitrów w 1950 r. do 899 tys. hektolitrów w 1973 r. W roku 1973 rozpoczął się eksport piwa. W roku 1989 Browar Książęcy musiał dostosować się do nowych warunków i przestawić się na gospodarkę rynkową. W latach 90. XX wieku browar był nadal modernizowany. Od roku 1996 Browar Książęcy przejęły dwie zagraniczne firmy. Pod koniec lat 90. XX wieku wybudowano nowy budynek, będący rozlewnią oraz centrum sprzedaży i obsługi klienta. W roku 1999 Tyskie Browary Książęce połączyły się ze spółką Lech Browary Wielkopolski tworząc Kompanię Piwowarską.
Dziś Browar Książęcy rozwija coraz bardziej kampanię reklamową, a piwo "Tyskie" zdobywa nowe rynki zbytu. Przeprowadzane są dalsze modernizacje. W 2004 roku ponownie rozbudowano Browar, co pozwoliło zwiększyć produkcję piwa przy zachowaniu surowych wymagań jakościowych. Przy browarze działa także Muzeum Piwowarstwa, jedno z dwóch muzeów w Tychach.
Browar Obywatelski w Tychach - nieczynny browar zlokalizowany na terenie Tychów.
Browar został wybudowany z inicjatywy spółki Brieger Aktien-Brauerei-Gesellschaft. Produkcję piwa rozpoczęto w nim w 1898 roku i szybko stał się konkurencją dla Browaru Książęcego w Tychach. W 1899 roku została zawarta między oboma tyskimi browarami konwencja dotycząca jednolitych cen piwa w handlu detalicznym, a w 1918 roku doszło do skupu 90% akcji Browaru Obywatelskiego przez zarząd książęcy pszczyński, co wyeliminowało wzajemną konkurencję. W 1936 roku Browar Obywatelski przeszedł w dzierżawę zarządcy przymusowego dóbr księcia pszczyńskiego, a 1 lutego 1939 wraz z Browarem Książęcym wszedł w skład nowo powstałej spółki akcyjnej "Książęce Browary S.A. w Tychach". Roczna produkcja piwa w Browarze Obywatelskim w okresie międzywojennym wynosiła od 40 do 50 tys. hl. Browar nie ucierpiał znacząco w czasie II wojny światowej, co pozwoliło na szybkie uruchomienie produkcji po okresie zaangażowania załogi w remont i odbudowę obu tyskich browarów - produkcję słodu wznowiono już w roku 1945, a piwa w 1950. Browar Obywatelski został upaństwowiony 1 lutego 1945. Do 1949 podlegał Browarowi Książęcemu, a następnie do 1950 działał jako samodzielne przedsiębiorstwo podlegające Państwowemu Zjednoczeniu Przemysłu Piwowarskiego w Zabrzu. Po okresie przynależności do Tyskich Zakładów Piwowarskich od 1951 do 1975, Browar Obywatelski podlegał Górnośląskim Zakładom Piwowarskim. 1 stycznia 1980 roku stał się częścią Zakładów Piwowarskich w Tychach. Po likwidacji browaru, w 2001 roku jego zabudowania stały się własnością prywatnej firmy, która planuje uruchomienie na tym terenie Centrum Rozrywki.
Tyskie Browarium
Wejście do Tyskiego Browarium – od lewej oszklone drzwi
Wnętrze muzeum
Tyskie Browarium – otwarta w 2004r. instytucja muzealna, w której zgromadzono eksponaty dotyczące tradycji i historii Tyskich Browarów Książęcych oraz kolekcje fotografii, kufli, beczek, butelek, podkładek i wiele innych eksponatów związanych z piwem. Muzeum funkcjonujące do 2010 pod nazwą "Tyskie Muzeum Piwowarstwa", znajduje się w Tychach przy ul. Katowickiej 9 na terenie Tyskich Browarów Książęcych, w odnowionym budynku kościoła ewangelickiego z 1902r. 19 października 2006r. w Tyskim Muzeum Piwowarstwa odbyło się uroczyste otwarcie Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Spotkanie AKT "Gronie" w BROWARZE TYCHY rozpoczęło się 10 grudnia(wtorek) godz.17:00 - zdążyliśmy uczcić 400-lecie pierwszej wzmianki o browarze. Zjawiło się 19 osób: organizator spotkania - Bronek Nowok, Bednorzowie, Borończykowie, Wróblewscy, Matuszkowie, Czemborowie, Górkowie, Piotr Holon, Renia Szafraniec, Nucia Wieniewska, Renia Zarębska, Ernest Strokosz oraz dziewczyna "Romea".
Już przed "browarium" wita nas zabytkowe auto dostawcze z napisem "Gronie" - idziemy na "swoje" !. fot. Bronek Nowok
W szatni Bronek Nowok robi listę obecności
Ci co już dojechali czekają na resztę w pubie (czyli piwiarni)
Tutaj Prezes przekazał pozdrowienia dla wszystkich od Aśki Wodarczyk-Staciwy ze Sri Lanki
W muzeum - miłej przewodniczce pomaga objaśniać z ekranu sam Książę Pszczyński Jan Henryk XVII Hochberg
Zanim rozpoczniemy zwiedzanie oglądniemy film 3D o historii Browaru Książęcego (stąd specjalne okulary, które już założyli niektórzy uczestnicy wycieczki)
Rozpoczynamy zwiedzanie
Z tej beczki można wysłać specjalnego e-maila z wybraną dedykacją i swoją podobizną (uwiecznioną przez aparat "pstrykający" wysyłającego)
Takiego e-maila wysłał znajomym Ernest Strokosz - współautor niniejszej notatki
Oprzyrządowanie do produkcji beczek na piwo
Wirtualny barman z blue box-a obsługuje w innym eksponacie - barze piwnym
W latach do 1922 i 1939-45 tak się reklamował Browar Książęcy w Tychach
A tak konkurencyjny (nieistniejący już) Browar Obywatelski w Tychach
Po tym neogotyckim oknie widać, że muzeum to dawna protestancka kaplica przeznaczona dla pracowników browaru
Halina i Andrzej Czemborowie na tle starej reklamy Browaru Książęcego. Dziadek Haliny pracował w browarze.
W zabytkowej (ciągle użytkowanej) warzelni
Budka głównego piwowara
Dom kawalera - dawniej pracownicy mieszkali w browarze - ten budynek był dla młodych, jeszcze nieżonatych mężczyzn (fot. Ernest Strokosz)
Słód jest przywożony do browaru specjalnymi wagonami - odpadami z produkcji piwa tj. wytłokami ("młota") była karmiona trzoda chlewna
W tym budynku funkcjonuje linia do rozlewania piwa o wydajności 60 tys butelek na godzinę (zakaz fotografowania).
Nareszcie można się napić: za 6,- zł bilet zwiedzający dostaje 0,5 l piwa w pubie (ważność biletu nieograniczona w czasie) oraz ...
...ozdobną szklankę do piwa w kartoniku (foldery gratis)
Robimy sobie pamiątkowe zdjęcie, trochę śpiewamy ("W piwnicznej izbie...") i ok. 20.00 po 3 godzinach pobytu opuszczamy browar-muzeum. Na zdjęciu nie ma jedynie Ani i Henia Matuszków i fotografa tj. Ernesta Strokosza
Żeby takie dziewczyny podawały nam piwo musimy niestety pojechać na Oktoberfest (ale tam litrowe piwo kosztuje podobno 10 Euro).

Fot. Ernest Strokosz. Bronek Nowok (podpisane zdjęcia) i Grzegorz Górka (niepodpisane)

1 komentarz: